کلام آغازین

بسمه تعالی

زنده نگهداشتن یاد شهدای انقلاب باعث تداوم حرکت انقلاب است. (حضرت آیت الله خامنه ای،مدظله العالی)

دانشگاه تهران با سابقه ای درخشان از دهه ها آموزش و پژوهش، حضور برجسته ترین استادان و دانشجویان و نیز دارا بودن جایگاهی رفیع در جهان علم و فناوری، همواره پیشگام در توسعه ی کشور و پرچم دار موفقیت های علمی بوده و هست.اما این همه ی ماجرا  نیست چرا که از دیرباز این دانشگاه علاوه بر ادای رسالت علمی خود، کانونی مستحکم برای تحولات فرهنگی و اجتماعی اصیل بوده و در دوره های مختلف توانسته است تاثیراتی بسزا در رخدادهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور بگذارد. از نقش دانشگاه تهران در پیروزی انقلاب تا حضور اساتید و دانشجویان نخبه این دانشگاه در جریان هشت سال دفاع مقدس و حضور موثر در دوران سازندگی کشور،  مثال‌هایی روشن از این حضور پربار اجتماعی و فرهنگی می‌باشند. شهادت دانشجویان این دانشگاه در رخداد استکبار ستیز 16 آذر سال ۱۳۳۲ و تقدیم ده‌ها شهید جاودان اثر، جانباز و آزاده در سالهای اخیر، گواهی بر این مدعاست که دانشگاه تهران- نماد آموزش عالی کشور- همواره بر دو بال علم و ایمان متکی بوده است.امّا نقطه ی اوج این نقش تاثیر گذار دانشگاه، حدود چهل سال پیش به نمایش گذاشته شد. شهریور 1359 که حکومت بعث صدام با تحریک ابرقدرت های آن روزگار و  حکومت های مرتجع منطقه به مرزهای کشورمان حمله کرد و آتش جنگ ویرانگر هشت ساله را شعله ور کرد که اثرات آن هنوز که هنوز است دامن دو ملت ایران و عراق را رها نکرده است. از همان روزهای ابتدای این جنگ که به درستی از آن به «دفاع مقدس» تعبیر شده است، دانشجویان، کلاس های درس را رها کرده، سلاح در دست گرفتند و دوشادوش سایر مردم از همه ی اقشار در دفاع از مرزهای شرف و ایمان و مرزهای جغرافیایی جان شریف خود را فدا کردند و جاودانه شدند تا به برکت خون آنها و ایثار و از خودگذشتگی رزمندگان دلیر کشور، امروز از امنیت و اقتداری شایسته برخوردار باشیم و امروز وظیفه ی ما است که آن دوران سراسر حماسه، زنده نگهداشتن یاد و خاطره ی شهدا و حفظ آرمان های شهدایی است که با تأسی از سرور و سالار شهیدان از تمام دنیای خود گذشتند و به تعبیر قرآن کریم زنده ی جاوید شدند. زنده نگهداشتن یاد شهید یعنی زنده نگهداشتن آرمان ها و راه شهید. یعنی زنده ماندن هویت و حیثیت ما. زنده نگهداشتن یاد شهدا امری بدیع و نو نیست، بدعت نیست. میراثی است گرانبها که از زینب کبری سلام الله علیها و امام زین العابدین علیه السلام و تمام ائمه ی هدی به ما رسیده است و وظیفه ای است همگانی. نه وابسته به زمان است و نه محدود به مکان.

امّا کار دشوار جمع آوری آمار و اطلاعات شهدای دانشگاه تهران در اداره کل امور شاهد و ایثارگر، حدوداً از یک دهه ی قبل(سال 1383) و در دوره ی مدیریت مرحومه خانم دکتر نجار نهاوندی آغاز شد. در آن دوره کارشناسان اداره کل، با سفر به بنیاد شهید مراکز استان ها و شهرستان های مختلف، با خانواده معزز شهدا دیدار و اطلاعات دست اول شهدا را جمع آوری می نمودندکه ناگفته مشقّات و دشواری های این کار  پیداست.  با توجه به اینکه مقرر شده بود اولین یادواره شهدای دانشگاه تهران در سال 1384 برگزار شود بدیهی بود که شتاب در جمع آوری اطلاعات، عاملی شود که این اطلاعات کاملاً دقیق نباشد. ثبت  نادرست حدود 400  شهید به عنوان شهدای دانشگاه تهران و استفاده از این عدد و اطلاعات مربوطه در عناوین، کتاب ها، سالنامه ها و بارگذاری  و در دسترس قرارگرفتن آن در پایگاه اطلاع رسانی شهدای دانشگاه،  به عنوان مرجع، محصول همین  شتاب  بود. بنابر این در سال 1399 تصمیم گرفته شد، یکباردیگر به صورت اصولی و با دقت کامل، این اطلاعات مورد بازنگری و بررسی قرار گیرد. برای این کار نام تک تک شهدای والا مقام دانشگاه با سه مرجع اصلی شهدا، تطبیق و ثبت نهایی شدند. این سه مرجع عبارت بودند از: پرونده آموزشی دانشجو در دانشگاه،  پرتال شهدای دانشجو وزارت علوم، تحقیقات و فناوری  و بنیاد شهید و امور ایثارگران. برای پایش آمار و اطلاعاتی به این مهمی، قطعاً نباید دقت فدای سرعت می شد و لذا با عنایت به این عامل و همچنین سایر محدویت ها، این کار قریب به سه سال به طول انجامید.

333 شهید دانشجو، دانش آموخته، استاد و کارمند، عددی بود که بر اساس مطالعات انجام شده احصاء شده است. (285شهید دوران دفاع مقدس ، 13 شهید دوران مبارزات انقلاب اسلامی، 21 شهید از شهدای ترور، 3 شهید مدافع حرم و 11 شهید مربوط به سایر حوادث از جمله ماموریت ها، سانحه هوایی و...). علت کاهش تعداد آمار شهدای دانشگاه از 400 شهید به این عدد، یکی حذف اسامی شهدایی بود که دانشجوی سایر دانشگاه ها بودند و سهواً در بنیاد شهید و امور ایثارگران، به عنوان دانشجوی تهران ثبت شده بودند و دیگری حذف اسامی بود که به دلایل مختلف از نظر بنیاد مذکور شهید محسوب نشده اند. البته لازم به توضیح است کار ارزشمند شناسایی شهدای دانشگاه، همچنان ادامه خواهد داشت و ممکن است این آمار دستخوش تغییرات کمی گردد.

علی ایحال حاصل این تلاش اکنون در دسترس شما پژوهشگران و علاقمندان به فرهنگ ایثار و شهادت می باشد. امید است که مقبول درگاه حضرت احدیت باشد.

مدیر کل امور شاهد و ایثارگر

و مدیر مسئول سایت شهدای دانشگاه تهران